ارزیابی پایداری عملیات کشت سیب زمینی و تعیین عوامل موثر برآن در دشت اردبیل

رفع نیازهای اساسی انسان در طول تاریخ همواره یکی از مشکلات اصلی بشر بوده و فشار جمعیت منجر به افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی شده است. به همین دلیل بسیاری از جوامع متعادل کردن نیازهای انسان و تولید موادغذایی را هدف قرار داده اند. این امر کشاورزان را مجبور ساخته است تا نهاده هایی مثل کودهای غیرآلی، علف کش ها وآفت کش ها را در فعالیت های تولیدی بسیار بیشتر مورد استفاده قرار دهند. این نظام کشاورزی که تحت عنوان کشاورزی مرسوم از آن یاد می شود، باعث ایجاد پیامدهای نامطلوب زیست محیطی، اکوسیستمی، اقتصادی و سلامتی گشته و جوامع را با چالش های جدی مواجه کرده است. به همین دلیل کشاورزی پایدار به عنوان راهکار اساسی گریز از این مخاطرات مطرح شده است. با توجه به سهم عمده سیب زمینی در سبد مصرفی خانوارها و نیزدر بین تولیدات کشاورزی استان اردبیل و نقش آن در ایجاد اشتغال در منطقه، پایدارنمودن کشت و تولید آن در دشت اردبیل که سطح زیر کشت آن بالغ بر 20000 هکتار در سال می باشد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا این تحقیق با ارزیابی میزان پایداری عملیات کشت این محصول و تعیین عوامل موثر بر آن، ضمن دادن آگاهی در مورد وضعیت موجود از نقطه نظر پایداری، می تواند راهنمای زارعین و سیاست گذاران بخش کشاورزی در برنامه ها و اقدامات آتی گردد. جامعه آماری تحقیق شامل سیب زمینی کاران دشت اردبیل است که در 10 دهستان و 84 روستای شهرستان های؛ اردبیل و نمین به زراعت این محصول اقدام نموده اند. کل جامعه آماری 6169 نفر بوده که برای اجرای تحقیق تعداد 342 نمونه با استفاده از فرمول کوکران مشخص گردید. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق پیمایش میدانی و با طراحی و تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی، از کشاورزان در سال زراعی 89-1388 جمع آوری گردید. ارزیابی میزان پایداری عملیات کشت با استفاده از شاخص های رایگبی و همکاران و سنانایاک مورد سنجش قرار گرفت. نتایج هر دو رهیافت نشان داد که بیش از 50 درصد مزارع به سمت ناپایداری گرایش دارند. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی چند متغیره، نشان داد که متغیرهای؛ دانش کشاورزی پایدار، نیروی کار خانوادگی، درآمد زارع، نوع مالکیت زمین، نوع سیستم زراعی، منزلت و مشارکت اجتماعی و سطح سواد 46 درصد تغییرات شاخص پایداری را توضیح می دهند، دیگر متغیرهای فرض شده در مدل رگرسیونی تأثیر معنی داری بر روی شاخص پایداری نداشتند. بنابرابن توصیه می شود که با آموزش های لازم دانش کشاورزی پایدار سیب زمینی کاران افزایش داده شود.